Θετική επικοινωνία: Πώς να πω τι σκέφτομαι χωρίς να χαλάσουν οι σχέσεις μας;

Σήμερα το πρωί μιλούσα με μια καλή φίλη στο τηλέφωνο. Μεταξύ άλλων, αναφέρει το εξής:

"Η κόρη σου είναι δύσκολο παιδί. Καταλαβαίνει πολύ καλά τι λες και σε χρησιμοποιεί. Θα πρέπει να προσέξεις πολύ την ανατροφή της, θα σε ζορίσει. Μπορεί να γίνει πολύ κακό παιδί, αν δεν προσέξεις." 

Ειλικρινές, δε λέω. Αισθάνθηκα μια αμηχανία, μετά μια δυσκολία στην αναπνοή. Το αντιλήφθηκε και συνεχίζει:

"Το σκεφτόμουν πολύ πριν στο πω και δε σου κρύβω ότι το συζήτησα με τον ψυχαναλυτή μου, αν, δηλαδή, πρέπει να σου μιλήσω, μην ακουστώ παρεμβατική." 

Αχά. Μπαίνει κι ο ειδικός στην κουβέντα. Και τι είπε ο ειδικός; Περίεργη είμαι να ακούσω, ενώ το κεφάλι αρχίζει και βουΐζει.

"Μου είπε φυσικά και να στο πω, έτσι επικοινωνούν οι άνθρωποι. Να λέω ό,τι σκέφτομαι." 

Μάλιστα. Απενοχοποίηση της αδιακρισίας, αφού έτσι απεφάνθη ο ειδικός, εγώ σηκώνω τα χέρια ψηλά. Έτσι επικοινωνούν οι άνθρωποι. Επιβάλλουν τη γνώμη τους, δε νιώθουν άβολα, γιατί η ειλικρίνεια πρέπει να εκτιμάται και η ενσυναίσθηση αυτοκτόνησε από το παράθυρο.

Στο όνομα της "ειλικρίνειας" θυσιάζεται η αγάπη, μερικές φορές.

Αγαπημένε μου άνθρωπε, επειδή θέλω να παραμείνεις στη ζωή μου θετικά και επειδή θέλω να είσαι και ένα θετικό πρότυπο και για το παιδί μου, είτε είναι δύσκολο και κακό είτε αξιαγάπητο και υπέροχο, θα γίνω κι εγώ ειλικρινής, όμως, χωρίς να πω τη γνώμη μου απαραίτητα, απλά προσφέροντας μια νέα οπτική στο πώς μπορείς να πεις αυτό που σκέφτεσαι με ενσυναίσθηση και αγάπη:

1. Εστίασε στην εποικοδομητική κριτική 

Σκέψου θετικά και εστίασε στα δυνατά σημεία. Με το να κριτικάρεις τις αδυναμίες του άλλου, τον μπλοκάρεις και τον πελαγώνεις, γιατί αν μπορούσε, νομίζεις θα την είχε την αδυναμία;

Οι μαμάδες ειδικά χρειάζονται θετική υποστήριξη, χρειάζονται να ακούσουν "μ' αρέσει ο τρόπος που αντιμετωπίζεις τα συναισθηματικά της ξεσπάσματα, που δεν της φωνάζεις, αλλά έχεις υπομονή" αντί "αν δεν της βάλεις όρια όταν πέφτει στο πάτωμα και χτυπιέται θα γίνει κακό παιδί που θα θέλει συνέχεια να γίνεται το δικό του και θα σ' έχει με το ένα πόδι". Κάθε άνθρωπος γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, αλλά το καταφέρνει με υποστήριξη, όχι με το να γεμίζει αρνητικά συναισθήματα.

Και μιας και μιλήσαμε για ειδικούς, οι ειδικοί, λοιπόν, προτείνουν το feedback sandwich, που σημαίνει "θετικό ψωμάκι πάνω, προτάσεις βελτίωσης στη μέση και θετικό ψωμάκι κάτω". Πιο συγκεκριμένα, το feedback σπάει σε τρία κομμάτια:
1. Εστιάζεις στα θετικά σημεία - τι είναι αυτό που σ' αρέσει;
2. Κάνεις την κριτική σου - τι είναι αυτό που δε σ' αρέσει, νομίζεις πως θέλει βελτίωση;
3. Επαναπλαισιώνεις τα θετικά σημεία με το πώς θα γίνουν ακόμα πιο δυνατά με τη βελτίωση που προτείνεις.

Παράδειγμα: "Μ' αρέσει που έχεις υπομονή στα συναισθηματικά ξεσπάσματα της κόρης σου. Δε δημιουργείς ένα φαύλο κύκλο ενοχών, θυμού και ντροπής. Τη βοηθάς να αναγνωρίζει τα συναισθήματά της. Νομίζω πως θέλει προσοχή στο δεύτερο στάδιο, στο πώς θα τα εκφράσει και, κυρίως, πώς θα τα διαχειρίζεται. Είσαι σε καλό δρόμο, αλλά μήπως να σκεφτείς αν αντιμετωπίζεις εσύ το συναίσθημα και δεν την αφήνεις μόνη της να βρει λύσεις; Έχετε όλες τις πιθανότητες να έχετε δυνατή σχέση εμπιστοσύνης και, ταυτόχρονα, να έχει αυτοπεποίθηση και αυτοέλεγχο."

2. Να είσαι συγκεκριμένη σ' αυτό που κριτικάρεις 

Δες τη διαφορά:
"Νομίζω ότι χρειάζεται να χαλαρώσεις. Είσαι πολύ στην τσίτα."
και
"Νομίζω ότι χρειάζεται να συνειδητοποιήσεις γιατί θυμώνεις όταν...".

Με το να γίνεσαι συγκεκριμένος και να κάνεις ερώτηση (όχι να πεις την άποψή σου απαραίτητα), βοηθάς περισσότερο τον άλλο να αντιληφθεί μια κατάσταση.

3. Πρότεινε λύσεις 

Εστίασε στη λύση, όχι στην ανάλυση του προβλήματος. Μπορεί το πρόβλημα να μην υπάρχει καν αντικειμενικά, αλλά, στην ουσία, να μεταφέρεις ένα δικό σου πρόβλημα.
Π.χ. μπορεί να έχεις δικές σου ανασφάλειες στον τρόπο που μεγαλώνεις το παιδί σου, δικές σου τύψεις και ενοχές και να θεωρείς πως αν πεις την άποψή σου σε μια άλλη μαμά για κάτι που θεωρείς ότι συμβαίνει τη βοηθάς και την προστατεύεις από αυτό που εσένα δυσκολεύει.
Επομένως, κάνε ερωτήσεις και με τις ερωτήσεις σίγουρα βρίσκονται και λύσεις.
Οι ερωτήσεις γίνονται με σεβασμό στην προσωπικότητα του άλλου, χωρίς διάθεση να εισβάλλουμε στο χώρο του. Δεν είμαστε και ψυχαναλυτές, εξάλλου. Η διάθεσή μας είναι να βοηθήσουμε, ναι, αλλά όχι να δημιουργήσουμε επιπλέον πρόβλημα.

4. Μην καταλήγεις σε βιαστικά συμπεράσματα 

Η άποψή σου: "Είσαι υπερπροστατευτική και σε κάνει ό,τι θέλει. Είναι δύσκολο παιδί και θα γίνει κακό παιδί, αν δεν προσέξεις."
Η άποψή μου: "Θεωρώ ότι αν περάσω την υπόλοιπη ζωή μου σαν μια μητέρα που πρέπει να προσέχει μη γίνει το παιδί της κακό, θα δημιουργήσω ένα κακό παιδί, γιατί θα το έχω πιστέψει ήδη και όλες μου οι ενέργειες θα στοχεύουν εκεί. Αντίθετα, πιστεύω ότι το παιδί μου θα έχει ένα χαρακτήρα δικό του κι εγώ θα είμαι εκεί με αγάπη και σεβασμό για να το παρατηρώ πώς ανθίζει."

Αν δε ρωτήσεις την άποψη του άλλου, θα μένεις μέσα σε ένα κόσμο στερεοτυπικά δομημένο. Πες στον ψυχαναλυτή ότι αυτό είναι επικοινωνία. Αχ, οι ειδικοί...

5. Μην κριτικάρεις τον άνθρωπο, αλλά την κατάσταση 

Πολλές φορές η κριτική μας δείχνει αγένεια και αδιακρισία και προσβάλλει, δημιουργώντας ρήξη στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, διότι η κριτική μας αφορά τον άνθρωπο και όχι την κατάσταση.
Δείτε λίγο δυο διαφορετικές προτάσεις:

"Είσαι πολύ πιεστική. Θα δημιουργήσεις πρόβλημα του παιδιού με τόση ένταση. Θα σιχαθεί το φαγητό στο τέλος!" 

Και αυτήν:

"Σε δυσκολεύει που δεν τρώει όσο θα ήθελες, ε; Η παιδίατρος τι σου λέει; Παίρνει βάρος κανονικά; Εντάξει, τότε μάλλον δεν τρώει την ποσότητα που έχουμε στο μυαλό μας, εκείνη χορταίνει. Έχω αντιληφθεί και από άλλες μαμάδες ότι η σύγκριση με άλλα παιδιά ή άρθρα που διαβάζουμε στο Internet, αγχώνουν πολύ και δημιουργούν πίεση, σου συμβαίνει κι εσένα;" 

Γενικά, ας αποφύγουμε τις επιθέσεις στον άνθρωπο, σκέψου ότι πληγώνεται. Κι απ' την άλλη, μη δέχεσαι τοξικές επιθέσεις. Ας εστιάσουμε στο θετικό τρόπο σκέψης, στην ευγένεια. Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας πρώτα, ας γίνουμε αναμάρτητοι και μετά ας πετάξουμε "λίθους". Έλα, όμως, που όταν έχεις γίνει ειλικρινής με τον εαυτό σου δεν έχεις καμία ανάγκη να κριτικάρεις... :)