Μαθησιακές Δυσκολίες και Δυσλεξία

Με αφορμή ένα απαράδεκτο άρθρο που διάβασα σε ενημερωτικό φυλλάδιο ιδιωτικού δημοτικού σχολείου σχετικά με τα χαρακτηριστικά παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι είναι εκείνο που "...τραβάει τη βρωμιά σαν το μαγνήτη", θεωρώ σκόπιμο και σωστό να αναφέρω εδώ τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, σύμφωνα με την επίσημη βιβλιογραφία και τις έρευνες που έχουν γίνει.

Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες; 

Καταρχάς, μαθησιακές δυσκολίες σίγουρα έχει ο καθένας μας. Προσωπικά, είχα απίστευτες μαθησιακές δυσκολίες στη φυσική και στη χημεία. Ενώ ήμουν άριστη στα μαθηματικά και σ' όλα τα άλλα μαθήματα, στη φυσική και στη χημεία αδυνατούσα να καταλάβω τα περισσότερα. Αυτό συμβαίνει στον καθένα μας. Άλλος είναι αδύναμος στις ξένες γλώσσες, άλλος στη γλώσσα, άλλος στα μαθηματικά και πάει λέγοντας. Ακόμα και αν κάποιος είναι καλός στα μαθήματα του σχολείου, μπορεί να έχει αδυναμία διαχείρισης των ανθρωπίνων σχέσεων ή να μη διαθέτει καλές μουσικές ή καλλιτεχνικές δεξιότητες. Ο καθένας μας, λοιπόν, μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίες μπορεί να είναι και διδακτικές δυσκολίες, δηλαδή ο δάσκαλος ή ο καθηγητής μπορεί να έχει έναν τρόπο που να μην ανταποκρίνεται στις δικές μας ανάγκες κι έτσι να μην καταφέραμε ποτέ να βάλουμε τις σωστές βάσεις.

Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες
Αυτές αφορούν όσους αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα στις γνωστικές τους λειτουργίες, λόγω νοητικής υστέρησης, αισθητηριακών ή κινητικών προβλημάτων, σοβαρών προβλημάτων υγείας και χρόνιων νοσημάτων ή ψυχικών διαταραχών.

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
Αυτές είναι περισσότερο συχνές και αφορούν παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση (δυσαναγνωσία), στην ορθογραφημένη γραφή (ειδική διαταραχή γραπτής έκφρασης) και στη μαθηματική ικανότητα (δυσαριθμησία). Στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, μαζί με τη δυσαναγνωσία, τη δυσαριθμησία και την ειδική διαταραχή της γραπτής έκφρασης, ανήκει και η δυσλεξία.

Η δυσλεξία και οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν αποτελούν προβλήματα του λόγου ή της ομιλίας. Είναι περισσότερο δυσκολίες παιδαγωγικής/ψυχολογικής φύσης.

Μαθητές Α' και Β' Δημοτικού
Καταρχήν, να ξεκαθαρίσουμε ότι τα παιδάκια της Α' Δημοτικού και της Β' Δημοτικού ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό, διότι προσπαθούν να κατακτήσουν και να αυτοματοποιήσουν την αναγνωστική δεξιότητα. Επίσης, συχνά φανερώνουν δυσκολίες στη γραπτή έκφραση, λόγω ότι βρίσκονται στο στάδιο εξοικείωσης με το γραπτό λόγο. Αυτό που σ' εμάς φαίνεται απλό και εύκολο, στα παιδιά δεν είναι. Θέλει αρκετή εξάσκηση, απίστευτη υπομονή και μελετημένες δραστηριότητες που θα απελευθερώσουν το παιδί. Θέλει πολλή προσοχή, πριν αποφασίσουμε, είτε ως γονείς είτε ως εκπαιδευτικοί, να "διαγνώσουμε" δυσλεξία ή δυσαναγνωσία.


Δυσκολίες στην ανάγνωση
Χαρακτηριστικά:

• Παραλείπουν συλλαβές ή αντιμεταθέτουν, προσθέτουν, αντιστρέφουν γράμματα ή/και συλλαβές. 
• Έχουν πολύ αργό ρυθμό ανάγνωσης και ο τρόπος που διαβάζουν είναι συλλαβικός. 
• Παρουσιάζουν μεγάλη αδυναμία συγκέντρωσης και τους φαίνεται πολύ κουραστικό να διαβάσουν ένα κείμενο. 
• Λόγω της δυσκολίας τους, προτιμούν να μαντεύουν πολλές φορές τις λέξεις, παρά να τις διαβάζουν. 
• Δυσκολεύονται να κατανοήσουν το περιεχόμενο του κειμένου. 

Δυσκολίες στο γραπτό λόγο 
Χαρακτηριστικά:

• Παραλείπουν ("καρκλα" αντί "καρέκλα"), αντικαθιστούν ("στίπι" αντί "σπίτι") ή αντιστρέφουν γράμματα ("έστι" αντί "έτσι"). 
• Κάνουν λέξεις πιο μικρές ("τρέχω" αντί "τρέχοντας") ή αντιστρέφουν συλλαβές μέσα σε μια λέξη ("νωμε" αντί "μένω"). 
• Κάνουν ορθογραφικά λάθη σε βασικές καταλήξεις (π.χ. θηλυκά σε "-η", ουδέτερα σε "-ι" κλπ.). 
• Δυσκολεύονται να τηρήσουν αποστάσεις μεταξύ των λέξεων στο γραπτό λόγο (π.χ. "Θέλωναπάωναπαίξω"). 
• Γράφουν μερικά γράμματα στην καθρεπτική τους μορφή (π.χ. 3 αντί ε). 
• Προσθέτουν γράμματα ή συλλαβές ενώ δε χρειάζονται ("σπιτιπικός" αντί "σπιτικός"). 
• Δυσκολεύονται να χρησιμοποιούν τόνους και σημεία στίξης. 
• Δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων στο γραπτό λόγο (π.χ. "Πότε θα Πάμε Βόλτα;"). 
• Τα γράμματά τους διαβάζονται δύσκολα. 
• Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν είναι αρκετά περιορισμένο. 
• Υπάρχουν λάθη στη σύνταξη, δηλαδή οι προτάσεις που κάνουν δεν είναι σωστά δομημένες.

Δυσκολίες στην αριθμητική
Χαρακτηριστικά:

• Κατανοούν με πολύ μεγάλη δυσκολία τη φιλοσοφία των βασικών πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός και διαίρεση). 
• Δυσκολεύονται να κάνουν πράξεις με το μυαλό και γι' αυτό θα χρειαστούν τη βοήθεια των δαχτύλων ή αντικειμένων. 
• Δυσκολεύονται να κατανοήσουν μαθηματικές έννοιες, όπως το μέγεθος, την ποσότητα, τη μεταβολή, τη μετάθεση, την αναλογία. 
• Αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην προπαίδεια και στην έννοια του πολλαπλασιασμού. 
• Εκτελούν με δυσκολία διαδοχικά βήματα σε μαθηματικές πράξεις. 
• Δεν κατανοούν εύκολα τις εκφωνήσεις των μαθηματικών προβλημάτων.

Παρατηρήσεις
Πολλές φορές τυχαίνει κάποιο παιδί να παρουσιάζει κάποια μεμονωμένα χαρακτηριστικά, όπως, για παράδειγμα, να μη βάζει τόνους και σημεία στίξης ή να κάνει "κακά" γράμματα. Αυτά τα χαρακτηριστικά διορθώνονται τις περισσότερες φορές και δε θα έπρεπε να αποτελούν σημάδι ανησυχίας.
Επίσης, στην Α' Δημοτικού η ύλη των μαθηματικών είναι αρκετή και προχωρά έως και τη βασική έννοια του πολλαπλασιασμού. Το ζητούμενο και ο πραγματικός στόχος σ' αυτή την τάξη είναι να εισάγουμε τα παιδιά στη μαθηματική λογική και στη φιλοσοφία των αριθμών. Απ' τη στιγμή που αυτός ο στόχος επιτευχθεί, το παιδί έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει με σταθερά βήματα στον κόσμο των μαθηματικών. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, όμως, το παιδί ενδέχεται να εμφανίσει ψευδοσυμπτώματα δυσαριθμησίας, που οφείλονται σε διδακτικά προβλήματα και όχι σε εγγενείς δυσκολίες του παιδιού.

Το έργο με τίτλο "Μαθησιακές Δυσκολίες και Δυσλεξία" από τη δημιουργό Ελένη Γαρυφαλάκη διατίθεται με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Μη εισαγόμενο .
Βασισμένο σε έργο στο kalosagogos.blogspot.com.