Δυσορθογραφία: Συμφωνικά συμπλέγματα

Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δυσορθογραφίας στο πλαίσιο των ευρύτερων μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίας, βρίσκουν ιδιαίτερα δύσκολο να ξεχωρίζουν τα σύμφωνα που συνθέτουν ένα συμφωνικό σύμπλεγμα, όπως για παράδειγμα, στη λέξη "εκστρατεία". 

Για συναδέλφους εκπαιδευτικούς, αλλά και γονείς που θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να εξασκηθούν στην αναγνώριση και σωστή γραφή των λέξεων που περιέχουν συνδυασμούς συμφώνων, ο παρακάτω πίνακας ίσως φανεί ιδιαίτερα χρήσιμος: 

Συνδυασμός άηχου στιγμιαίου ακολουθούμενου από /s/ ή /r/: 
ps (ψωμί, ψημένο) 
ts (τσιγάρο, τσέπη) 
ks (ξύλο, ξανά) 
pr (πρέπει, προβλέπω) 
tr (τροφή, τρώω) 
kr (κρασί, κρέας) 

Συνδυασμός άηχου διχειλικού στιγμιαίου /p/  ή άηχου υπερωικού στιγμιαίου /k/, ακολουθούμενου από /l/ ή /n/: 
pl (πληρώνω, πλήθος) 
pn (πνοή, πνίγομαι) 
kl (κλάμα, κλειστό) 
kn (οκνηρός, κνησμός) 

Συνδυασμός χειλικού έρρινου /m/, ακολουθούμενο από το οδοντικό έρρινο /n/ και άηχο οδοντικό στιγμιαίο ακολουθούμενο από το έρρινο /m/: 
mn (μνήμη) 
tm (τμήμα) 

Συνδυασμός άηχου ή ηχηρού τριβόμενου /f, θ, x, v, δ, γ/ με υγρό /l, r/: 
fr (φρίκη, φράση) 
fl (φλάουτο, φλέβα) 
θl (θλιμμένος, θλάση) 
θr (θρυμματίζω, θρούμπα) 
xl (χλευάζω, όχλος) 
xr (χρώμα, χρειάζομαι) 
vl (βλάβη, βλήμα) 
vr (βροχή, βρήκα) 
δr (δραχμή, δράση) 
γl (γλάρος, γλίτσα) 
γr (γράμμα, υγρός) 

Συνδυασμός άηχου τριβόμενου συριστικού /s/ με άλλο άηχο τριβόμενο ή στιγμιαίο: 
sp (σπόρος, σπυρί) 
st (στόχος, στέλνω) 
sk (σκόνη, σκουριά) 
sf (σφυρίζω, σφαίρα) 
sθ (σθεναρός, ασθενής) 
sx (σχεδόν, άσχετος) 

Οι συνδυασμοί /sn/ ή /zn/ και /sl/ ή /zl/ συναντιούνται μόνο σε ξένες λέξεις: 
sn / zn (σνομπ) 
sl / zl (Σλάβος) 

Τα τριβόμενα /γ, θ, x/ συνδυάζονται με το έρρινο /n/, ενώ το ηχηρό /z/ συνδυάζεται με το /m/: 
γn (γνώμη, αγνός) 
θn (θνητός, θνησιμότητα) 
xn (χνάρι, ίχνος) 
zm (σμήνος, κόσμος) 

Οι μοναδικοί δυνατοί συνδυασμοί ενός άηχου μη συριστικού τριβόμενου με ένα στιγμιαίο είναι /ft/, /fk/ και /xt/: 
ft (φτηνός, φτάνω) 
fk (φκιάνω- περισσότερο διαλεκτικό) 
xt (χτες, χτυπώ) 

Οι μόνοι δυνατοί συνδυασμοί ενός ηχηρού τριβόμενου με ένα άλλο ηχηρό τριβόμενο είναι /vδ, vγ, γδ,  zv, zγ/: 
vδ (εβδομάδα, βδέλλα) 
vγ (βγάζω, έβγαλα) 
γδ (γδέρνω, Μάγδα) 
zv (σβούρα, έσβησα) 
zγ (σγουρός) 

Συνδυασμοί δύο άηχων τριβόμενων /fθ/, /xθ/ ή δύο άηχων στιγμιαίων /kt/, /pt/ είναι επίσης δυνατοί: 
fθ (φθάνω, ελήφθη) 
xθ (χθες, προχθές) 
kt (κτήμα, λεκτικός) 
pt (πτώμα, επτά) 

Συνδυασμοί ηχηρών στιγμιαίων που προέρχονται από συνδυασμό έρρινου και άηχου (b, d, g) με υγρό /l, r/, με μόνη εξαίρεση το συνδυασμό [dl]: 
bl (μπλε, μπλούζα) 
br (μπράβο, μπροστά) 
dr (ντροπή, ντριν) 
gr (γκρεμός, γκρι) 
gl (γκλίτσα, λιπ γκλος) 

Τα ουρανικά αλλόφωνα [j], μετά από ηχηρά σύμφωνα, και [x'], μετά από άηχα, συχνά ακολουθούν ένα  σύμφωνο στην αρχή της λέξης δημιουργώντας διάφορα συμπλέγματα: 
δj (διώχνω, παιδιά) 
vj (βιάζομαι, βιαστικός) 
px' (πιάνω, λέπια) 

Ο ανώτατος αριθμός συμφώνων που μπορούν να εμφανίζονται στην αρχή της λέξης είναι τρία. Οι δυνατοί συνδυασμοί είναι οι εξής: 
spl (σπλήνα, σπλάχνα) 
spr (άσπρο, σπρώχνω) 
skl (σκληρός, σκλάβος) 
str (στρώμα, στροφή) 
skr (σκρίνιο, σκρατς) 
skn (σκνίπα) 
sfr (σφραγίδα, σφράγισμα) 

Συνδυασμοί από ένα στιγμιαίο ή τριβόμενο ακολουθούμενο από έρρινο: 
tn (φάτνη, γειτνίαση) 
fn (ξαφνικά, αίφνης) 
vn (ευνοϊκός, έυνοια) 
θm (σταθμός, βαθμός) 
vm (ρεύμα, νεύμα) 

Συμπλέγματα των οποίων το πρώτο τεμάχιο είναι υγρό: 
rt (άρτος, πάρτι) 
rδ (καρδιά, άρδην) 
rf (καρφί, πορφυρός) 
rk (αρκετός, φούρκα) 
rx (άρχοντας, καρχαρίας) 
rn (αρνί, παίρνω) 
rm (άρμα, αρμύρα) 
rγ (αργά, Πάργα) 
lm (άλμα, αλμυρός) 
lp (ελπίδα, κάλπη) 
lk (έλκος, Χαλκίδα) 
lt (πελτές, παλτό) 
lγ (νοσταλγός, άλγος) 

Συμπλέγματα αποτελούμενα από έρρινο ακολουθούμενο από τριβόμενο: 
nθ (άνθος, ανθισμένος) 
nx (άγχος, λόγχη) 
mf (εμφάνιση, λέμφωμα) 
ns (ενσωματώνω, ενσάρκωση) 
nδ (ενδοιασμός, ένδεια) 
mv (εμβόλιο, παρεμβολή) 
nγ (έγγαμος, συγγνώμη) 
nz (ένζυμο) 

Συμπλέγματα με τρία σύμφωνα τα οποία απαντούν μόνο στο μέσο της λέξης: 
sxr (αισχρός) 
sxn (ισχνός) 
sθm (ισθμός) 
ptr (κάτοπτρο, διόπτρα) 
ktr (εκτροπή) 
kst (έκσταση) 
kδr (εκδρομή) 
ngl (συγκλίνω) 
mbr (συμπράττω) 
ftr (ευτραφής) 
fst (Ευσταθία) 
vγl (εύγλωττος) 
rtr (υπερτροφικός) 

Λόγω της ύπαρξης προθημάτων που λήγουν σε σύμφωνο, σαν αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, δημιουργούνται συμπλέγματα και με τέσσερα σύμφωνα στο μέσο της λέξης: 
kstr (εκστρατεία) 
fstr (ευστροφία) 


Για τα παραπάνω συμβουλεύτηκα το πολύ αξιόλογο βιβλίο των Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Peter Mackridge και David Holton "Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας" (Εκδόσεις Πατάκη). 

Σχόλια

  1. Καλησπέρα σας, Συγχαρητήρια για το blog,τα θέματα και η πληροφόρηση είναι εκπληκτικά. Θα ήθελα τη συμβουλή σας. Έχω ένα κοριτσάκι 8,5 ετών με το ιδιαίτερο χάρισμα της δυσορθογραφίας !!! Πρέπει λοιπόν να μάθει και τα Αγγλικά "αλλιώς". Μπορείτε να μου προτείνεται διαδικτυακο φροντιστήριο με ανάλογη εμπειρία; Μένουμε Κόρινθο και στον τόπο μας δεν υπάρχει ούτε δια ζώσης, ούτε διαδικτυακό φροντιστήριο ξένων γλωσσών που να διδάσκει παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
    Ευχαριστώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα! :) Ευχαριστώ πολύ για τα όμορφα σχόλια!
      Μ' αρέσει πώς προσεγγίζετε τη δυσκολία του παιδιού και ο τρόπος αυτός είναι που θα τη βοηθήσει να βρίσκει λύσεις και τρόπους δια χείρισης πιο εύκολα.
      Είμαστε αρκετά μακριά και έχω ελάχιστη έως καθόλου γνώση συναδέλφων που να δραστηριοποιούνται στην Κόρινθο ή κάπου κοντά. Λυπάμαι πολύ γι' αυτό :( Ίσως, όμως, με το σχόλιο σας, κάποιος σχετικός να το δει και να έρθει σε επικοινωνία μαζί σας. Παρ' όλ' αυτά, παραμένω στη διάθεσή σας, αν μπορώ να βοηθήσω κάπως αλλιώς.

      Διαγραφή
    2. Ιδιαίτερο χάρισμα της δυσορθογραφίας; Ούτε χάρισμα, ούτε ιδιαίτερο. Μου θυμίζει κάποιους που αντί για "ειδικές ανάγκες" λένε "ειδικές ικανότητες". Τι κάνει π.χ. το παιδί; Πετάει, μαντεύει το μέλλον; Τι ακριβώς; Η δυσορθογραφία είναι μια δεδομένη δυσκολία, δε χρειάζεται χρυσόσκονη.

      Διαγραφή
    3. Και, όμως, άνθρωποι με δυσορθογραφία το αναφέρουν ως "ιδιαίτερο χάρισμα", γιατί τους έχει προσφέρει μια άλλη οπτική, που δε θα την είχαν. Ασφαλώς δεν είναι και πολύ ωραίο να "χρυσώνεις" το χάπι, απ' την άλλη δε χρειάζεται να μιλάμε για δυσκολίες, παρά μόνο αν τις αντιμετωπίζουμε ως τέτοιες. Οπότε, ο πλέον αρμόδιος για να μιλήσει για το αν είναι δυσκολία ή όχι είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που έχει δυσορθογραφία, δυσαριθμησία, δυσλεξία κλπ. Γιατί, στο κάτω-κάτω, δεν είναι και στην ανθρώπινη φύση (νευροεπιστημονικά μιλώντας) ο γραπτός λόγος.

      Διαγραφή
    4. Ελενάκι μου γλυκό.. Πολύ μου αρέσει η ανάρτησή σου, γιατί είμαι κι εγώ στον κύκλο της δυσορθογραφίας με την κόρη μου. Στην αρχή νομίζεις πως σε κοροϊδεύει, έπειτα σε θυμώνει και στο τέλος αντιλαμβάνεσαι πως απλά... έτσι είναι βρε παιδί μου. Δουλεύεις διπλά για να φτάσεις τα άλλα παιδιά δυστυχώς, αλλά σχεδόν πάντα κρυβεται ένα μοναδικό κ σπάνιο ταλέντο στο δικό σου παιδί. Αυτό πρεπει να ανακαλύψουμε κ να το προάγουμε. Όσων αφορά τα φροντιστήρια, επειδή το έχω ρωτήσει κι εγώ, θα σας πω το εξής. Απο το ΚΕΣΥ μου είπαν πως όταν έρθει η ώρα για εξετάσεις πτυχίου, δικαιουται "διορθωτή" δίπλα του και ίσως προφορική εξέταση. Στο φροντιστήριο, θα πρεπει να μιλήσουμε με τον δάσκαλο ο οποίος προφανώς θα το χειριστεί αναλόγως. Δίνουμε έμφαση στη ροή του λόγου, στις όμορφες προτάσεις, στο πλουσιο λεξιλόγιο κι ας γράφονται όπως να ναι ... Πολλά πολλά βιβλία εξωσχολικά και αγάπη ατελείωτη...

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κάνοντας δουλειές του σπιτιού με παιδιά

BookBox: Advent Calendar Χριστουγεννιάτικων Βιβλίων