Χαρακτηριστικά δημιουργικότητας

"Η ζωή είναι μια περιπέτεια και όσο νωρίτερα το καταλάβουμε τόσο γρηγορότερα θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη ζωή σαν τέχνη". - Maya Angelou 

Ένα άρθρο στο www.theseedsnetwork.com, με τίτλο "Raising Creative Children", στάθηκε αφορμή να ξαναγίνει μια συζήτηση περί δημιουργικότητας και εκπαίδευσης και τα συμπεράσματα παραμένουν τροφή για περαιτέρω σκέψη.

Πηγή φωτογραφίας: taniawillis.tumblr.com

Via creativedip.com 

Η δημιουργικότητα είναι κάτι που το έχουμε όλοι ανεξαιρέτως, απλά άλλοι έχουν μάθει θαρραλέα να την εξασκούν, ενώ άλλοι, λόγω φόβου, την έχουν αφήσει να ατροφήσει. Σε έναν κόσμο που αλλάζει, όμως, και που τίποτα δε μένει ίδιο για περισσότερο από 2-3 χρόνια (και πολύ λέω), η δημιουργική διάθεση και έκφραση είναι αυτή που θα μας κάνει ευέλικτους να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα και θα μας δώσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον αγώνα για επιβίωση. Αυτό, βέβαια, είναι μια άλλη συζήτηση που θα γίνει σε μελλοντικό άρθρο, όταν έρθει η ώρα...

Προς το παρόν, ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά που προδίδουν δημιουργικότητα και που καλό είναι να ενισχύουμε, ειδικά στα παιδιά, χωρίς να καθοδηγούμε (από το άρθρο "Raising Creative Children" στο theseedsnetwork.com):

Via 9gag.com 

• Ενέργεια: Η δημιουργικότητα είναι σαν επαναφορτιζόμενη μπαταρία. Πρόκειται για μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. 
• Συγκέντρωση: Η δημιουργική διαδικασία δεν είναι διακόπτης. Οι δημιουργικοί άνθρωποι σκέφτονται συνεχώς, σχετικά με διάφορα προβλήματα και προκλήσεις, ακόμα και όταν κοιμούνται. 
• Ανοιχτό μυαλό: Οι περισσότεροι άνθρωποι δημιουργούν ρουτίνες, δηλαδή κάνουν τα ίδια πράγματα με τον ίδιο τρόπο συνεχώς. Οι δημιουργικοί άνθρωποι έχουν τη διάθεση να προσπαθήσουν πράγματα που δεν έχουν ξαναπροσπαθήσει και δοκιμάζουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε ένα πρόβλημα. 
• Εξερεύνηση: Όσοι σκέφτονται δημιουργικά δε γνωρίζουν πάντα πού πηγαίνουν ή τι θα βρουν, αλλά πάντα έχουν τα μάτια τους ανοιχτά και ανακαλύπτουν εξερευνώντας. 
• Επιμονή: Η δημιουργικότητα απωθεί την αποθάρρυνση και την ήττα από αναπάντεχα γεγονότα, εμπόδια και επικρίσεις. Το αντίθετο, τα θεωρεί προκλήσεις που έχουν κάτι καλό να προσφέρουν. 
• Ελαστικότητα: Όταν οι δημιουργικοί άνθρωποι αποτυγχάνουν - κάτι που συμβαίνει συχνά - δεν τα παρατούν και κατηγορούν τους άλλους, αλλά ξαναπροσπαθούν. Θεωρούν κάθε αποτυχημένη προσπάθεια σαν πληροφορία που, αναμφισβήτητα, θα οδηγήσει στην επιτυχία. 
• Παιχνίδι: Ο Πικάσο είπε κάποτε "Όλα τα παιδιά είναι καλλιτέχνες. Το πρόβλημα είναι να παραμείνεις καλλιτέχνης μεγαλώνοντας". Θυμάσαι πώς ήταν να παίζεις; Δεν υπήρχαν κανόνες, στόχοι ή επικρίσεις. Απλά διασκέδαζες παίζοντας κι αυτό ήταν. Το παιχνίδι είναι ένα σημαντικό κομμάτι της δημιουργικής διαδικασίας. 
• Οριζόντια σκέψη: Ο όρος αυτός καθιερώθηκε από τον Edward de Bono. Η παραδοσιακή κάθετη σκέψη είναι λογική και σειριακή, δηλαδή πρώτα θα γίνει το Α, μετά το Β και ούτω καθεξής. Η δημιουργικότητα είναι σχεδόν χαοτική. Μπορεί να πάει από το Γ στο Σ και πίσω στο Α. Επεκτείνεται προς όλες τις πλευρές, παρά μόνο προς μια κατεύθυνση. 
• Κοινά χαρακτηριστικά: Οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι σαν τους ανθρωπολόγους. Μπορούν να δουν συνδέσεις μεταξύ των πιο ανόμοιων πραγμάτων. Συνδυάζοντας δύο ή περισσότερες φαινομενικά ασύνδετες ιδέες, αντικείμενα ή λειτουργίες, δημιουργούν κάτι καινούριο. 
• Μεταφορές: Οι μεταφορές και οι αναλογίες έχουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργική διαδικασία. Η αποκάλυψη νέων σχέσεων μπορεί να γίνει καλλιτεχνική και διορατική. 
• Επανασχεδίαση: Το να βλέπει κανείς τα πιο συνηθισμένα πράγματα με τελείως καινούριο τρόπο λέγεται επανατοποθέτηση, επανασχεδίαση. Μερικές φορές, η δημιουργικότητα εμπλέκει τη "συμφιλίωση" ιδεών που μοιάζουν να αντιτίθενται τελείως. 
• Περιέργεια: Η περιέργεια είναι ο κινητήριος παράγοντας για πολλά δημιουργικά άτομα. Θέλουν να γνωρίζουν, πώς, πού και γιατί συμβαίνει κάτι. Αυτοί που σκέφτονται δημιουργικά αναγκάζονται να εκφράσουν το όραμά τους για να βρουν καλύτερους τρόπους. 
• Κουράγιο: Η δημιουργικότητα απαιτεί υψηλά επίπεδα θάρρους. Το να δοκιμάζεις νέα πράγματα  σημαίνει ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό θα ρισκάρεις και την αποτυχία. Οι δημιουργικοί άνθρωποι δεν αποθαρρύνονται από την απόρριψη. 
• Ανάληψη κινδύνων: Ίσως το πιο διακριτικό χαρακτηριστικό του δημιουργικού ανθρώπου είναι η προθυμία του να ρισκάρει. Για ένα δημιουργικό άνθρωπο, η αποτυχία προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες και εμπειρίες. Ενώ το άγνωστο τρομάζει τους περισσότερους, οι δημιουργικοί άνθρωποι το αποζητούν. 
• Εσωτερικά κίνητρα: Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι δουλεύουν για εξωτερικές ανταμοιβές - χρήματα, βαθμούς, φήμη κλπ. - οι δημιουργικοί άνθρωποι δουλεύουν για κάτι βαθύτερο, που κάποιοι ονομάζουν εσωτερική παρακίνηση. Αυτά τα άτομα ικανοποιούνται από τη διαδικασία τόσο όσο και από το αποτέλεσμα. 
• Εμμονή: Η δημιουργικότητα απαιτεί αφοσίωση και σκληρή δουλειά. Οι δημιουργικοί άνθρωποι παθιάζονται με αυτό που κάνουν. Το μυαλό τους είναι πάντα σε εγρήγορση, ακόμα και όταν κοιμούνται. 
• Φαντασία: Ο Πικάσο είχε πει ότι θα του άρεσε να ζωγράφιζε σαν παιδί. Όντως, η φαντασία ενός παιδιού είναι ένα υπέροχο πράγμα. Καθώς μεγαλώνουμε, μοιάζει να χάνουμε επαφή με την ικανότητά μας να δημιουργούμε φανταστικούς κόσμους. Δεν υπάρχουν όρια στη φαντασία. Τα όνειρα, οι φαντασιώσεις και η φαντασία είναι θεμελιώδη κομμάτια της δημιουργικής διαδικασίας. 
• Συνεργασία: Μέχρι πρόσφατα, θεωρούσαμε ότι η δημιουργικότητα είναι μια μοναχική διαδικασία. Τώρα, καταλαβαίνουμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι μια διαδραστική πηγή ιδεών. Πολλές καινοτόμες και πρωτοποριακές εταιρείες προωθούν τη διάδραση και την επικοινωνία μεταξύ των υπαλλήλων για να μπορούν να δημιουργηθούν νέες ιδέες και να προωθηθεί η δημιουργικότητά τους. 

Ειδικά στο θέμα της συνεργασίας, οι δημιουργικοί άνθρωποι συνήθως δουλεύουν μοναχικά και δυσκολεύονται να λειτουργήσουν στο πλαίσιο μιας ομάδας. Αυτό δε συμβαίνει, διότι δεν είναι συνεργάσιμοι, ίσα ίσα έχουν ιδιαίτερη ενσυναίσθηση και διάθεση να μοιραστούν τις ιδέες τους. Συμβαίνει, όμως, επειδή το ανταγωνιστικό κλίμα είναι πολύ ψυχοφθόρο για αυτούς και περισσότερο μπλοκάρει τη δημιουργική τους διάθεση, παρά τους εμψυχώνει να εκφραστούν. Στις περιπτώσεις που νιώσουν ασφάλεια και ομαδικότητα μέσα στο σύνολο που ανήκουν, θα μπορέσουν να απελευθερώσουν ακόμα πιο δημιουργικές ιδέες και προτάσεις, με μεγάλο ενθουσιασμό μάλιστα!


Αν αναγνωρίζετε σε μαθητές σας, σε παιδιά σας ή και σε εσάς τους ίδιους άλλα χαρακτηριστικά δημιουργικότητας, θα ήταν χαρά μου να τα μοιραστούμε εδώ! Είμαι σίγουρη ότι θα μπορέσει να γίνει μια πολύ... δημιουργική συζήτηση! ;)