Πώς αναγνωρίζω το κατάλληλο βιβλίο για τα παιδιά;

A children's book from 1960 by Madeline Grize and Ariane Chatel. ellenturningpages.blogspot.fr

Τυχαίνει πολλές φορές και με ρωτάνε "Ποιο βιβλίο είναι κατάλληλο για την ηλικία του;" ή "Ποιο βιβλίο θα του αρέσει;". Και οι δυο ερωτήσεις είναι πολύ σχετικές, αφενός διότι η ηλικία ενός παιδιού δε συμβαδίζει απαραίτητα με την πνευματική του ανάπτυξη ή τη φαντασία του και, αφετέρου, το τι θα αρέσει σε κάθε παιδί δεν είναι εύκολο να το βρεις, αν δε δοκιμάσεις.

Παρ' όλ' αυτά, έχω πάντα μερικούς "κανόνες" στο μυαλό μου όταν αναζητώ να προτείνω κάποιο καλό παιδικό βιβλίο σε έναν ενήλικα και σκέφτηκα να τους μοιραστώ μαζί σας:

Ζόρικο και δύσκολο βιβλίο μπορεί να φανεί το βιβλίο που: 

• έχει πολλές δύσκολες λέξεις που δεν καταλαβαίνει το παιδί.
  Αν χρειαζόμαστε σε κάθε 2-3 προτάσεις επεξήγηση τι μπορεί να σημαίνει η μια και η άλλη λέξη, στο τέλος καταντά κουραστικό. Θαυμάζω τους συγγραφείς που χρησιμοποιούν μεν κάποια πιο "ψαγμένη" λέξη, αλλά φροντίζουν να δώσουν μια σχετική εικόνα ή να περιγράψουν και περιφραστικά τι μπορεί να εννοούν. Π.χ. "...της άρεσε συνέχεια να κοιτά τον εαυτό της στον καθρέφτη και να θαυμάζει την ομορφιά της, ήταν πολύ ματαιόδοξη αυτή η βασίλισσα...". 
• δεν κρατά το παιδί συγκεντρωμένο πολλή ώρα.
  Αυτό συμβαίνει σε μικρές ηλικίες, όταν η εικονογράφηση είναι φτωχή και σε μεγαλύτερες, όταν οι περίοδοι είναι πολύ μεγάλες και περιγραφικές με λίγους διαλόγους. 
• χρειάζεται να το διαβάσεις πολύ αργά.
  Συμβαίνει, ευτυχώς όχι συχνά, για οικονομία στο χαρτί, η γραμματοσειρά να είναι μικρή και το διάστιχο (κενό ανάμεσα στις γραμμές) μικρό. Αυτό κουράζει ιδιαίτερα τον αναγνώστη, γιατί τον ζαλίζει. 
• κουράζει γρήγορα.
  Σε περιπτώσεις που η πλοκή είναι αργή το βιβλίο κουράζει. Αυτό μπορεί να συμβαίνει όταν οι χαρακτήρες αναλύονται σε βάθος, ενώ ο παιδικός εγκέφαλος έχει περισσότερη ανάγκη από πράξεις και παραδείγματα για να κατανοήσει κίνητρα και σκέψεις του ήρωα ή όταν περιγράφεται με πολλά λόγια ο χώρος στον οποίο εκτυλίσσεται η πλοκή. 

Εύκολο και βαρετό βιβλίο μπορεί να φανεί το βιβλίο που: 

• δε χρειάζεται να καταβάλλεις καθόλου νοητική προσπάθεια.
  Δε σε κάνει να αναρωτιέσαι για κάτι, ο συγγραφέας δε συναντά δυσκολίες, όλα  του έρχονται εύκολα, δε σε εντυπωσιάζουν οι πράξεις των καλών και των κακών ηρώων. 
• προχωρά πολύ γρήγορα και δε χρειάζεται καν να συγκεντρωθείς για να ακολουθήσεις.
  Η μια κατάσταση διαδέχεται την άλλη αμέσως, χωρίς να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες, ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει ικανοποιητικά την εικόνα στο μυαλό του. Επίσης, μπορεί να συμβεί οι πράξεις να διαδέχονται τόσο γρήγορα η μια την άλλη, χωρίς να αναφέρονται σκέψεις και συναισθήματα, με τρόπο ώστε ο αναγνώστης να μην καταφέρνει να γνωρίσει πραγματικά τους ήρωες της ιστορίας και να ταυτιστεί μαζί τους. 
• δε σε προκαλεί.
  Πού είναι οι γρίφοι; Πώς θα αναρωτηθούμε γιατί έπραξε όπως έπραξε κάποιος ήρωας; Πού είναι η δικαίωση; Πού είναι η έκπληξη; Πού είναι η ικανοποίηση; Η συγκίνηση; 

Το ιδανικό και ενδιαφέρον βιβλίο είναι το βιβλίο που:

• έχει ενδιαφέρον σε κάθε σελίδα του.
  Ξεκινά ομαλά, γνωρίζεις τα πρόσωπα και τον τόπο επαρκώς και μετά η ένταση σιγά-σιγά κορυφώνεται μέχρι να έρθει η κορύφωση της συγκίνησης, η λύση και έπειτα σταδιακά "αποχαιρετά" τον αναγνώστη.  
• έχει 2-3 νέες λέξεις σε κάθε "σαλόνι".
  Όπως περιέγραψα και παραπάνω με τρόπο θεατρικό, περιγραφικό, ώστε το παιδί να αντιλαμβάνεται την έννοια της νέας λέξης χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα λεξικό. 
• "χάνεσαι" στις σελίδες του και θέλεις να μην τελειώσει ποτέ! 
  Δε χρειάζεται περισσότερες εξηγήσεις νομίζω αυτό... 
• θέλεις να το διαβάσεις όλο μονομιάς! 
  Το πιο υπέροχο συναίσθημα που θέλει ταλέντο για να προκαλέσει ένας συγγραφέας!